Ýnsanýn, melekleri aþma ya da hayvanlardan aþaðý düþme gibi iki olasýlýða sahip olarak yaratýldýðý belirtilmektedir kutsal metinlerde. Ýyiden, doðrudan yana güzel hasletleri taþýyarak dünyaya gözümüzü açtýðýmýz gibi ayný biçimde olumsuz özellikler de biz insanlarýn DNA’larýna yüklenmiþtir.

         Bazýlarýmýz hoþgörülü, iyiliksever, paylaþýmcý, dürüstlük benzeri her toplumda beðenilen özelliklere sahibiz. Kimimiz ise kindar, kendini beðenme, egoist, kibir riyakâr benzeri sýfatlarý daha çok taþýyoruz. Olumlu sýfatlarý sahip olanlar her devirde sevildiði gibi, olumsuz sýfatlarý yaþamýna katan kiþilerinde mumlarý sabaha kadar yanmadýðý bilinir.

         Bizler, toplumca beðenilen özelliklerimizi iyice geliþtirip parlatýnca mükemmel insan olma düzeyine yükseliriz. Ki, bu düzey meleklerin düzeyinden daha da yukarýdadýr. Bunun zýttý sýfatlarý kiþiliðine fazlaca katan insanlarda hayvanlardan aþaðý düþer.

Olumsuz sýfatlarýn en fenasý olan kibir hakkýnda durum nedir? Bilinenleri bir anýmsamaya ne dersiniz! Bu sözün T.D.K.’da anlamý þöyle:

Kibir: Büyüklük, ululuk.

          Kendini büyük görme, baþkalarýndan üstün tutma, büyüklenme.

Kutsal kitabýmýz kibirin þeytanýn sýfatý olduðunu söyler. Þeytan ki, tüm semavi dinlerde insaný þaþýrtan, günahlara yönlendiren Allah’a isyan eden en kötü bir yaratýlmýþ olarak anlatýlýr. Kuran-ý Kerim’de bu konudaki ayetlerden örnekler görelim:

“Ve meleklere ‘Âdem’e secde edin’ dedik. Ýblis hariç (hepsi) secde ettiler. O ise diretti ve kibirlendi. (Böylece) kâfirlerden oldu.(2/34)

“Yeryüzünde böbürlenerek yürüme; çünkü sen ne yeri yarabilirsin, ne de daðlara boyca ulaþabilirsin. (17/37)

Ýnsanoðlu için þaþar beþer derler! Gerçekten öyle! Dini bilgileri en mükemmel düzeyde öðrenmiþ ünlü tarihi kiþiliklerin kibirle olan sýnavlarýndan örnekler verelim.

Malazgirt Zaferi ile Anadolu kapýlarýný Türklere açan Alparslan esir edilen Berzen Kalesi’nin komutaný Yusuf tarafýndan hançerlenerek öldürülmüþtür.  Alparslan, esir edilen bir düþmanýyla hiç gerek yokken klasik deyimle düello yapýp kaybetmiþtir.

Bir baþka örnek, Niðbolu kahramaný Yýldýrým Beyazýt,  hiç beklemediði süre içinde Timur ordusuna arkadan yaklaþmýþ. Tarihçiler anlatýr; Yýldýrým düþmanýna hemen saldýrsa büyük olasýlýkla Ankara Savaþý’ný kazanacak. Kibir, gurur tavan yapar Osmanlý padiþahýnda, “Ben Timur’la mertçe göðüs görüþe savaþacaðým” der! Sonu hüsran olur.

Demek ki, þeytanýn sýfatý kibir alt edilmediðinde ne büyük kayýplar yaþýyor insanoðlu.

Doðuþtan taþýdýðýmýz olumsuz sýfatlar yok edilemez lakin eðitimle, irade ile disipline edilmesi olasý bu sýfatlarýn. Örnekleyelim:

Ýslam dünyasýný aþýrý etkileyen Gazali zamanýn önemli kenti Baðdat’ta dönemin en ünlü din âlimi olarak görev yapmaktadýr. Ününü duymayan yoktur. Vaazlarýna binler katýlmaktadýr. Þan ve þöhret içinde yaþayan Gazali’yi kendisi de din bilgini olan kardeþi bir gün uyarýr:

“Sen dini anlatmaktan çok þanýnla övünüyorsun…”Mealinde sözler eder. Gazali tuttuðu yolun yanlýþ olduðunu, kendini insanlardan üstün gördüðünü, böbürlendiðini hisseder. Görevinden istifa eder. Halifenin ve sevenlerinin ýsrarlarýna karþýn görevine dönmez. Þam’a gider. Þam camisinde ibadetini yapar bir taraftan da tuvaletleri temizler beþ yýl. Amaç þeytanýn sýfatý olan insanlarýn da en kötü sýfatý olan kibir belasýndan kurtulmak. Ýmamýmýzdan yine Baðdat’ta görev yapmasý istenir. O, görev kabul etmez. Köyüne döner ve ölünceye kadar eserlerini yazar.

 Kiþiliðini yetesiye kazanmamýþ yalaný kendisine þiar edinmiþ aþaðýlýk komplesi taþýyan bireylerin sýfatýdýr kibir.

Hele dalkavukluðu yaþam biçimi seçip bu sayede makam, mevki, para sahibi olanlar aramýzda kibirli halleriyle küçük daðlarý ben yarattým edasýyla çalým satmaktadýrlar.

Kendini büyük görme, kendini övme, zeytinyaðý gibi sürekli üste çýkma gibi davranýþlarýn insaný nitelik olmadýðý gerçeði yadsýnamaz.

Bu olumsuz özellikleri yenmek için bizlerin Gazali yöntemini uygulamamýz beklenemez. Fakat nitelikli eðitimle, adil devlet yönetimiyle, Sezar’ýn hakkýný Sezar’a vermekle tüm negatif davranýþlar disipline edilebilir inancýndayým.