Abd�lmecit Efendi'ye, TBMM'nin �stanbul komutan� Refet Pa�a 19 Kas�m 1922'de Halife se�ildi�ini tebli� etmi�, ertesi g�n de Lozan G�r��meleri ba�lam��t� ancak g�r��meler ba�lar ba�lamaz anla��lm��t� ki �ngiltere ve Fransa gibi devletler Anadolu'da bir Ermeni devleti kurma konusunda �srarc� de�illerdi ama kapit�lasyonlar�n kald�r�lmas�na yana�mayacaklard�.

***

24 Kas�m 1922 Cuma G�n� �stanbul Fatih Camiinde mah�eri bir kalabal�k ya�an�yordu. ��nk� Cuma Namaz�n� m�teakip Halife Abd�lmecit'e biat t�reni yap�lacakt�.

Osmanl� halk� ilk kez padi�ah olmayan bir �ehzadeye '' Halife'm'' diye biat etmenin nas�l bir �ey olaca��n� �ok merak ediyordu.

G�zler minberdeydi zira geleneklere g�re halifenin ��kmas� gerekiyordu ama TBMM'nin K�r�ehir Milletvekili M�fit Efendi ��kt�. �lk kez tamam� T�rk�e olan bir hutbe irad etti. Abd�lmecit'in TBMM taraf�ndan halife se�ildi�ini camideki herkese ilan etti.

Cuma Namaz�n� m�teakip biat t�renine ge�ildi.

TBMM'nin bu biat i�in kurayla belirledi�i yirmi milletvekili TBMM ad�na son halife Abd�lmecit'in elini �perek ona biat ettiler. Sonra di�er erkan ve halk, yeni halifeye biat etti ve t�ren yine T�rk�e okunan bir dua ile sona erdi.

Garip �eyler olmaktayd�. ��nk� �stanbul h�l� i�gal alt�ndayd� ve Sultan Vahdettin'i Dolmabah�e Saray�ndan kovan �ngilizler, halife Abd�lmecit'in ayn� saraya yerle�mesine hi� bir �ekilde itiraz etmedi�i gibi Topkap� Saray�ndaki kutsal emanetlerin ona verilmesine de ses ��karmad�.

*****

Lozan'da T�rkiye'yi �smet Pa�a ba�kanl��ndaki kalabal�k ( Otuz ki�i oldu�u yazar kaynaklarda ) bir heyet temsil ediyordu. �smet Pa�a, Yusuf Kemal ( Tengir�ek ) istifa ettirilerek Hariciye Vekili ( D��i�leri Bakan� ) yap�lm��t�. Heyetin di�er simalar� i�inde Sa�l�k Bakan� R�za Nur, �ktisat Bakan� Hasan Saka ve hatta �air Yahya Kemal( Beyatl� ) yer almaktayd� ama bug�n dahi konu�ulan bir isim daha vard� heyette: Haim Nahum

Haim Nahum 22 Kas�m 1922 � 4 �ubat 1923 tarihleri aras�nda Lozan'daki heyetin i�inde dan��man olarak yer alm��t� ama herkesin bildi�i gibi T�rkiye Yahudileri Ba� Haham� de�ildi. Hahaml�� ge�mi�te kalm��t�. Nitekim Lozan'da onun isminin kar��s�nda: '' �Hayim Nahum Efendi, T�rkiye Yahudileri eski Hahamba��s�, Y�ksek M�hendis Mektebi Frans�zca ��retmeni'' Yaz�yordu.

Peki eski haham, yeni Frans�zca ��retmeninin ne i�i vard� Lozan'da?

Efendim koskoca Osmanl�'da Frans�zca bilen bir Allah'�n kulu yok ya(!), i�te o sebepten �ok iyi Frans�zca bilen Haim Nahum Efendi heyete dahil edildi. Ha bir de Az�nl�klar sorunu vard�, partikhane sorunu vard�, i�te bu sorunlarda T�rk taraf�n� en g�zel kim savunabilirdi? Bir az�nl�k olan Haim Nahum Efendi.

*****

Lozan G�r��melerine nas�l ba�lad�k?

Lozan'�n en b�y�k savunucular�ndan R�za Nur, hat�ralar�nda diyor ki: ''Bizde ne haz�rl�k var, ne dosya var, hi�bir �ey yok... Lord Curzon gibi birtak�m resmi diplomatlar burada. Hem bunlar�n m�kemmel dosyalar� vard�r. Ne yapaca��z? Heyet-i Vekile( Bakanlar Kurulu ) bize giderken bir i�timada( toplant�da ) avu� i�i kadar bir k��da s��an bir talimat verdi.�

R�za Nur'un bahsetti�i talimat Mustafa Kemal'in '' Kapit�lasyonlar ve Emeni Yurdu konusunda asla taviz vermeyin, tart��ma konusu yap�lmas�na izin vermeyin.'' talimat�yd�. Bunun d��nda bizim taraf tamamen do�a�lama �al��acakt�. Yani kar��s�na ne ��karsa ona g�re bir �eyler yapacakt�. Lozan'a adeta sadece kapit�lasyonlar� kald�rmak ve �lkemiz topraklar� �zerinde bir Ermeni Devleti kurdurmamak i�in gitmi�tik.

Lozan'�n herkes taraf�ndan bulunup okunabilecek zab�tlar�na bakt��m�z zaman burada T�rklere, Halifeli�in kald�r�lmas� gibi bir dayatma yap�ld��na asla �ahit olmuyoruz. Yani Lozan'da resmi olarak Halifelik konusu g�ndeme gelmemi�tir ama ya�anan baz� olaylara bakt��m�zda '' Tamamen tesad�f '' Diyemeyece�imiz durumlar�n ya�and�� da kesindir ki bunlar�n en �nemlisi Mustafa Kemal'in saltanat� kald�rd�� yani eline en uygun f�rsat ve imkan ge�ti�i halde halifeli�i kald�rmamas�d�r. Hatta b�rak�n kald�rmay� adeta halifeli�in en ba� savunucusu olmu�tur.

3 Mart 1924'de

*Halife halledilmi�tir. Hil�fet, H�k�met ve Cumhuriyet m�na ve mefhumunda esasen m�ndemi�( ��inde, kapsam�nda ) oldu�undan hil�fet makam� m�lgad�r.( Kald�r�lm��t�r

* Mahl�( Halledilmi�, taht�ndan indirilmi� ) halife ve Osmanl� saltanat-� m�nderisesi hanedan�n�n( Y�k�lm�� Osmanl� Saltanat� hanedan�n�n ) erkek, kad�n bilc�mle �zas� ve damatlar, T�rkiye Cumhuriyeti memaliki dahilinde ikamet etmek hakk�ndan ebediyen memnudurlar. Bu hanedana mensup kad�nlardan m�tevellit( do�mu� olan ) kimseler de bu madde h�km�ne tabidirler.

Diyen Mustafa Kemal Pa�a sadece 4-5 ay kadar �nce ni�in halifelik makam� i�in gerekirse �lmekten bahsediyordu?

Sahi ''Hil�fet, H�k�met ve Cumhuriyet m�na ve mefhumunda esasen m�ndemi�( ��inde, kapsam�nda ) oldu�undan'' Ne demekti?

Neyse... Bu son sorunun cevab� apayr� bir konu oldu�u i�in biz kald��m�z yerden devam edelim ve �u sorunun cevab�n� arayal�m:

Haim Nahum, iddia edildi�i gibi Lozan'da halifelik mevzuunu pazarl�k konusu yapt� m�?

Lozan'�n �smet Pa�a'dan sonraki ikinci adam� olan R�za Nur'a g�re yapt�.. Hem de nas�l yapt�...

Ayr�ca Haim Nahum kendi an�lar�nda Lozan'da halifelik konusunu - resmi olmasa da - pazarl�k konusu yapt��n� s�ylemi�.

''Bo�ver Haim Nahum'un an�lar�n� hepsi s�ylenti. R�za Nur ise raporlu deli zaten'' diyelim. Peki Mustafa Kemal Pa�a'n�n halifelik konusunda on g�n i�inde de�i�en kanaatine ne diyelim?

Peki Mustafa Kemal Pa�a on g�n �nce Bal�kesir'de ( 7 �ubat 1923 ) '' Halifelik ve Hilafet �erefimizdir '' Demi� miydi? On g�n sonra �zmir'de ( 17 �ubat 1923 ) '' Halifelik ve Hilafet bu millet i�in belad�r.'' Demi� miydi

Gelecek b�l�mde in�allah.

Sitedeki

�nceki Yaz�s� Sonraki Yaz�s�

Yazar�n

�nceki Yaz�s� Sonraki Yaz�s�

( Hilafet Ve Halifelik �erefimiz Midir, Ba��m�z�n Belas� M�? ba�l�kl� yaz� Sami Biber taraf�ndan 14.08.2024 tarihinde sitemize eklenmi�tir. Sitemizde yay�nlanan eserlerin hukuki sorumlulu�u , kullan�lan materyaller ve yaz�n�n i�eri�i yazarlar�na aittir.�zin al�nmadan kaynak g�sterilse bile sayfam�zdaki eserler ba�ka yerde yay�nlanamaz. Eserlerin izin al�nmadan kopyalanmas� ve kullan�lmas� 5846 say�l� Fikir ve Sanat Eserleri Yasas�na g�re su�tur. )
Okudu�unuz Yaz�n�n Site Kurallar�n� �hlal Etti�ini D��n�yorsan�z, Site Y�netimine Bildirmek ��in T�klay�n�z.

Hilafet Ve Halifelik �erefimiz Midir, Ba��m�z�n Belas� M�?

EdebiyatEvi.Com | Edebiyat ve K�lt�r Platformu

EdebiyatEvi.Com | Edebiyat ve K�lt�r Platformu

EdebiyatEvi.Com | Edebiyat ve K�lt�r Platformu