Depremlerin çokça yaþandýðý bir ülkede yaþýyoruz. 7’den 70’e hepimiz bu doða olayýna ilgili nice anýlar biriktirmiþizdir hafýzamýzýn derinliklerine. Acý ama çok çok acý…

         Daha ilkokul 3. Sýnýf öðrencisiydim ilk depremi yaþadýðýmda. Dün gibi anýmsarým. Öðleden sonra derste sýnýftaydýk. Sýnýf saða sola sallanmaya baþladý aniden. Kýz arkadaþlarýmýz kara tahtanýn önünde ders anlatan öðretmenimizin yanýna koþtular. Aðlýyordu bazýlarý. Beþ sýnýflý okulumuzda bütün sýnýflar bahçeye çýktýk. Öðretmenlerimiz bilgiler sundular deprem hakkýnda.

         Babam, 36 ay yaptýðý askerlik anýlarýný anlatýrdý sýk sýk. II. Dünya Savaþý’nýn amansýz günlerinde askermiþ. O yýllardaki er ve subaylarýn ruh hallerinin yanýnda 1939 Erzincan depremi de anýlar arasýndaydý:

         “Arazideydik. Ayakta durmak mümkün olmuyordu. Büyük bir kalburda sallanýyorduk adeta…”

         Ortaokulda en büyük zevkimiz sinemaya gitmekti. 50 kuruþu olanlar Çarþamba öðleden sonra ilçemizin biricik sinemasý Ses sinemasýnda alýrdý soluðu. Çarþamba ve cumartesi günlerinin öðleden sonralarýnýn ders olmadýðý yýllardý. Sinemada 1966 Varto Depremini konu alan bir film oynuyordu. Kerpiç duvarlý evin yýkýldýðýný anýmsýyorum filmin bir sahnesinde.

         Derken yýllar geçti aradan. Gediz’de deprem yaþandýðýnda Öðretmen Okulu öðrencisiydim. Biz öðrenciler dar gelirli aile çocuklarýydýk. Yatýlý okuyorduk. Ceplerimiz delikti sürekli. Yine de bir yardým kampanyasý düzenledik Gediz depremindeki depremzede yurttaþlarýmýz için. Yaþadýðýmýz yýllar içinde nice deprem haberleri duyduk radyolarýmýzdan ve de giderayak televizyonlarýmýzdan.

         Depremin en acýsý 1999 yýlýnda oldu. Gölcük Depremi, Ýzmit Depremi, Marmara Depremi ya da 17 Aðustos 1999 depremi, 17 Aðustos 1999 sabahý, yerel saatle 03.02’de yaþanan bu depremde büyük can ve mal kaybý yaþandý. Bu depremde yaþananlar, yaþadýklarým bu yazýnýn hacmini çok çok aþar.

         Deprem haberini çok uzaklarda aldým. Þavþat’ta köyümde. Televizyondan izledim yýkýmý. Ýnsanlarýn garip acýnacak hallerini. Bir hafta sonra döndüm görev yerim Derince ’ye. Daha Sakarya sýnýrýnda gözlemledim depremin acý gerçeðini. Okulumuzda hasar yoktu. Lakin artçý depremlerin bir türlü ardý arasý kesilmiyordu. O yýl okulumuzun bahçesinde büyük çadýrlar kuruldu. Çadýrlarda ders yaptýk.

         Bir kýz öðrencim babasýný kaybetmiþti. O güzel kýzýmýn gözlerindeki hüznü hiç unutamam.

         Derken yaþam normale döndü. Ayný yýl okulumuzun yakýnýndaki bir büyük binaya taþýndý Derince belediyesi. 3 þubeden oluþan 3. Sýnýflar belediyeye gezi planladýk. Baþkan yardýmcýsý bizi karþýladý. Çalýþmalarý hakkýnda öðrencilerimizi bilgilendirdi. Öðrencilerimizin sorularýný yanýtladý. Bir soruda ben sordum baþlan yardýmcýmýza.

         Televizyonlarda ve basýnýmýzda bilim insanlarý depremle ilgili bilgiler paylaþýyordu. Yerle Kocaeli gazeteleri, Ankara’dan gelen ilgililerin ilimizde toprak zemininin, deniz sahilinde iki katlý, yükseltilerin yakýnlarýnda ise ancak üç katlý binalarýn yapýmýna uygun olduðunu beyan ettiðini yazýyordu. Bu bilgiyi baþkan yardýmcýsýna anýmsatarak evet, bundan böyle yeni yapýlacak binalar iki ya da üç katlý mý yapýlacak? Diyerek sorumu tamamladým. Baþkan yardýmcým ülke gerçeklerini gözler önüne seren þu cevabý verdi bizlere:

         Hayýr. Ýki ya da üç katlý yapýlmaz… Yeni binalarýn kaç katlý olacaðýna belediyenin ilgili birimleri karar verir. Ve binalarýmýz çok katlý yapýlýr yine de…

         Ýþte ülke gerçeðimiz! Ýktidara hangi parti gelirse gelsin. Halkýmýzýn kötü talihi deðiþtirilmez özellikle deprem konusunda. Sanayinin yoðun olduðu Marmara Bölgemiz tam deprem kuþaðýnýn göbeðinde. Ýstanbul baþta olmak üzere, Kocaeli, Sakarya, Bursa, Yalova ve diðer bölgelerimizdeki büyük illere göçler yaþandý…

         Ve bu illerde yerden darý ekili sýklýkta konutlar yapýldý. Özellikle Ýstanbul… Dünyanýn en güzel kentlerinden biri… bu kentin varoþlarýnda kat üstüne kat kat dikilen apartmanlarý ne derece depreme dayanýklý!? Bilim insanlarýnýn görüþlerini her gün büyük bir tedirginlikte izliyoruz. Büyük Ýstanbul depremi yaþanacak, “Belki yarýn belki yarýndan da yakýn.” 1999 Marmara Depremi þiddetinde yaþanacak bir Ýstanbul Depremini sonucunda yaþanacaklarý düþünmek bile istemiyorum.

         O halde ne yapmalý? Önemli olan bu! Depremler ve deprem sonu yaþanan kayýplar bizlerin, ülkemizin kaderi deðil sadece. Yer karasýnýn hemen hemen her tarafýnda yaþanýyor bu doða olayý. Örneðin Japonya’da, ABD’de… Bilimin ve aklýn egemen olduðu bu ülkelerde 8 þiddetindeki depremler de bile çok az can ve mal kaybý oluyor.

          Belirtmeliyim. Depremi az hasarla atlatan ülkelerin halklarýnýn eðitim-öðretim düzeyleri en üst düzeyde. Halklar aydýnlanma yaþamýþlar. Kendi sorunlarýna kayýtsýz kalmayan idarecilerini iþ baþýna getiriyorlar. Demagoji, ajitasyon yapan siyasetçiler pirim yapmýyor yapamýyor siyasileri.

         Sözün özü dilerim halk olarak, yöneticiler olarak deprem gerçeðini iyice içselleþtiririz. Hýzlý bir seferberlikle önce tüketici toplum olma alýþkanlýðýmýzý terk edilmeli. Ülke çapýnda tüm konutlarýn depreme dayanýklýlýðýný kontrolden geçirip, saðlam olmayan binalarý yýkýp bilim ýþýðýnda yeniden binalar yapmalýyýz.

         Dilerim son yaþadýðýmýz, hepimizi üzen Elâzýð Depremi hepimize ders olur. Depremle yaþamayý öðreniriz artýk. Çünkü deprem öldürmez… Cümlemizi tamamlayalým, bilimden akýldan uzak kalmak ve saðlam yapýlmayan evler öldürür.

Not: Fotoðrafta ön sýrada soldan 5. Öðrencim kaybetmiþti babasýný depremde.