Artýk gecenin zifiri karanlýðý etkisini kaybediyordu.  Gökyüzünde bulutlar fark edilmeye baþladý. Gri, kesif olmayan kurþuni bulutlarýn renklerini seçebiliyorduk. Hiç birimizde çalýþacak hal kalmamýþtý. Uykusuzluk iyice göz kapaklarýmýza çökmüþtü. Havada soðumaya baþladý. Gökten çið yaðýyordu. Uykusuz halimizle iyice serinleyen, soðuyan havaya tahammülümüz kalmadý. Yavaþ yavaþ yelkenleri indirdik istemeden. Oysa hedefe hayli yaklaþtýk diye hayli heyecanlanmýþtýk.

         Yurdun her bölgesinde gömüt arayýcýlýðýna karþý bir bitmez ilgi vardýr. Ýþin ulusal çýkarlara ters olmasý, yasak olmasý herkes tarafýndan bilinir. Bilinir de gömüt arama eylemi sürer gider. Kýsa yoldan zengin olmayý kim istemez. Köylü için yýl on iki ay baðda bahçede,  tarlada çayýrda, düzde kýrda çalýþma bitmez. Eller nasýrlanýr. Beller kamburlaþýr. Ektiðini bazý yýllar biçemezsin. Dolu, sel hasar yok eder beklentileri. Hasat ettiðini istediðin gibi satamazsýn. Bir türlü yüzün gülmez. Köylerde çalýþarak, çiftçilik yaparak kim abat olmuþ.

         Köyde çalýþmak, geçim zor da kentte kolay mý? Ýþten eve, evden iþe çalýþ ha çalýþ! Bir türlü ipin ucu bir araya gelmez. Hele bir de evin yoksa kiradaysan þehir yaþamý çekilmez olur. Kurtuluþ yolu ararsýn. Yollar hep sarpa çýkar. Bir zamanlar büyük ümitlerle geldiðin kentin senin için artýk bir açýk hapishanedir. Hareket alanýn sýnýrlýdýr.

         Hayatý kazanmak hiç kolay deðil. Ne köyde ne kentte. Zeki, bir zamanlar severek geldiði Ýstanbul’dan ne kadar çok uzak yaþarsa kendini mutlu hisseden ellili yaþlarýnda bir iþçi emeklisi. Son yýllarda çalýþtýðý fabrika kapanmýþ, hayli zaman yeni bir iþ aramýþtý. Ýlk çalýþtýðý fabrikadan daha az bir ücretle yeni bir iþ bulup bu iþ yerinden emekli olmuþtu. Aldýðý emekli ücreti ayýn sonunu getirmeye yetmiyordu. Eþi, ev temizliði gibi geçici iþlerle ailenin bütçesine az da olsa katký saðlýyordu. Bu da olmasa kervaný kediye yüklemek gerekecekti çoktan!

         Zeki, yazlarýn gelmesini iple çekerdi. Mayýs sonlarýnda kendini bir an önce doðup büyüdüðü köyde atýyordu. Üç gün bir akrabada, beþ gün bir akrabada derken günlerini tüketiyordu. Tabi köye döndüðü zaman yan gelip yatmak olmaz elbet. Köyde ziyaret ettiði hýsýmlarýnýz iþlerine el atmak zorunda kalýyordu.

         Köyde kendisi gibi yaþama iyice tutunamamýþ insan mý yok! Var elbette. Köy de geçim zorluklarý, kentin sýkýcý havasý birçok kiþiyi yaþamýndan bezdirmiþti. Fakat bir biçimde yaþama tutunmak gerekir. Ama nasýl?  Hayatý kolay yaþamanýn bir yolu, yöntemi vardýr elbet. Bir kurtarýcý neden ortaya çýkmasýn. Ýþte Zeki, böylesi kiþiler için biçilmiþ kaftan, bir kurtarýcýydý.

Kýsa yoldan zengin olmak sevdasýna tutulan taife bulmak hiç zor deðildi. Çevresine topladýðý üç beþ kiþiye zenginlik vadediyordu dar gelirli, iþçi emeklisi Zeki dostumuz. Dostumuz derken abartý yapmýyorum. Babam Zeki’nin kirvesiydi. Kirvelik bizim memlekette en yakýn akraba gibi saygý ve ilgi gören bir kurumdur hâlâ. Bu dostumuz bizi de ziyaret eder. Birkaç gün konuðumuz olur.

 Peki, neydi az emekle zengin olmanýn büyülü formülü? Gömüt bulmak! Çevrede onlarca gömüt öyküleri anlatýlýr durur eskiden beri. Bizim memlekette eskiden Ermeniler yaþarmýþ. Ermeniler zanaatçý insanlarmýþ. Ekonomik yönden bizimkilere göre durumlarý çok çok iyiymiþ. Onlardan kalma bazý gömütlerin olduðu söylenir. Köyümüzden ve komþu köylerden kimi yurttaþlarýn gömüt bulduðu anlatýlýr eskiden beri. Hani denir ya; Allah’a ayan bize karanlýk. Bir þeyler bulanlar olmuþtur. Lakin gömüt bulanlarýn tellal çaðýrýp millete ey komþular biz dün gece altýn bulduk diyecek halleri yok elbet. Bulanlarýn olduðuna dair kesin anlatýlarda eksik deðil.

Biz dönelim Zeki dostumuza. Dostumuz otuz santim metre uzunluðunda kurþun kalem kalýnlýðýnda iki bakýr çubukla dolaþýr. Bu çubuklarý gömüt var diye kuþkulandýðý arazinin üstünde iþaret parmaklarýnýn üstünde paralel bir biçimde tutar. Sözüm ona eðer tuttuðu yerin altýnda kýymetli bir þey varsa, çubuklarýn uçlarýnýn bir tarafý birbirlerine yaklaþýyor. Ýþte öyle bir durum olursa kazý ekibine iþ düþüyor.

Evimizle köyümüz arasýnda geniþ araziler var. Kýrlar ve tarlalar. Kýrlarýn bazý yükselti kýsýmlarýnda gömüt olduðu söylencesi dillerden düþmez. Zeki dostumuz iki yýl önce ünlü çubuklarýyla bize geldi. Kendisi komþu köyden. Köyde, baba memleketindeyiz. Kardeþim de izne gelmiþti. Yanýna bizim küçük damadýmýzý da almýþ. O da kýsa yoldan zengin olma peþinde.

Ekip tamam sayýlýr. Hedef kýrlardaki yükseltiler. Önce öðleden sonra araziye çýkýp iyi bir keþif yapýldý. Aðustos sonlarý. Hava güzel. Karar verildi. Akþam namazý vaktinden sonra kazý yapýlacak. Ýþin tehlikeli ve yasak olduðu bilincindeyiz. Fakat arazi oldukça tenha. Çok ötelerden Ardahan yolu geçiyor. Zaten yoldan geçen arabalar farlarýný yakýyorlar. Bir tehlike anýnda kaçýp karanlýklara karýþmak mümkün.

Yýllar önce Yýlmaz Güney’in Umut adlý sinema filmini izlemiþtim. Sýrf ben de define arama ortamýný, definecilerin ruh halini ve o atmosferi yakinen gözlemlemek için ekibe katýldým.

Kazý yerine yaklaþtýðýmýz zaman güneþ tamamen batmýþ, hava kararmaya baþlamýþtý. Ta ilerlerdeki Sahara Daðý artýk fark edilmiyordu.  Karþý yamaçlardaki iðne yapraklý aðaçlardan oluþan yemyeþil ormanýnda yavaþ yavaþ mor renge büründü.

Zeki, daha evden çýkmadan abdest aldý. Arama yerine vardýðýmýzda ortalama yirmi metre çapýnda bir çember oluþturacak biçimde kazý yapýlacak yerin etrafýnda tur atmaya baþladý. Bizler durduk. Þaþýrarak hazine avcýmýz Zeki’yi izlemeye baþladýk. Ellerini âmin edercesine açmýþ yavaþ yavaþ yürüyor, süreklide dudaklarýný kýmýldatýyordu. Adeta Umut filminin bir sahnesi çekiliyordu.  Filmin deðil gerçek bir olayýn içindeydik. Ýlginç ve heyecanlý dakikalar yaþadým. Zeki belli ki, en etkili dualarý okuyordu.  Böylece üç dört tur attý. Nihayet yanýmýza geldi.

Kazý baþladý. Kýr bir arazi olduðundan toprak kolay kazýlýyordu. Zeki, iþin ustasýydý. Çok az ve sessiz konuþulmasýný öðütlüyordu. Gece ilerliyor kazmaya devam ediyorduk. Ben de artýk ekibin bir elemanýydým. Çalýþmalara katýlmamak olmazdý. Zaman zaman kara yolundan vasýtalar geçiyordu. Yasak ve tehlikeli bir iþe girmiþtik. Araba sesini duyunca kazma kürek elde hepimiz karanlýk bir köþeye sývýþýyorduk.

Yanýmýzda el fenerlerimiz vardý. Kazý derinleþtikçe çýkan topraðý inceliyorduk. Bazen kömür parçalarýna rastladýk. Yarým metre indiðimizde yan yana dizili taþlar bulduk. Bu taþlar belli ki bir duvar kalýntýsýydý. Duvar bulunca heyecanýmýz daha da arttý. O taþlarý söküp çýkardýk. Bu defa daha büyük taþlara rastladýk. Büyük taþlarý söküp çýkarmak hiç de kolay olmadý. Hayli zorlandýk. Bu arada gece yarýsýna yaklaþtýk.

Ekipte yorulma belirtileri belirdi. Sýk sýk kazma kürek deðiþtirmek de yorgunluða çare olmuyordu. Oluþan çukur gitgide derinleþiyor, kazmak zorlaþýyordu. Çalýþmaya uzun süre ara vermek, nefeslenmekle terli vücutlarý iyice soðutuyordu. Yarý geceden sonra hava iyice soðumaya baþladý. Ekipte çalýþma isteði iyice azaldý.

Uzun bir süre dinlenip son bir hamle daha yapmaya karar verdik. Bu kez daha iri taþlar çýktý karþýmýza. Taþlarý yenip kazýyý devam ettirmek kazma kürekle yapýlacak iþ deðildi. Çok zorlanarak ancak bir taþý çýkarabildik. Diðer taþlarý yerlerinden ancak azýcýk kýmýldatabildik.

Yavaþ yavaþ tan yeri aklaþmaya baþladý. Hava iyice soðudu. Gökten yaðmur yaðarcasýna çið yaðýyordu. Saçlarýmýz ve kirpiklerimizde su zerrecikleri birikti. Hiç birimizde çalýþacak güç kalmamýþtý. Zeki dostumuzun dualarýnýn yararý olmadý. Soðuða yenilip Rusya içlerinden geri çekilmek zorunda kalan Napolyon ordularýný örneði avuçlarýmýz su toplamýþ halde sabah namazý vakti eve döndük.

Yorulmaya, uykusuz kalmaya karþýn oldukça heyecanlý bir olay yaþadým. Allah’ýn verimsiz kýrlarýnda kim gömüt saklardý ki, biz bulalým. Gerçi bir þeyler bulacaðýmýzdan ümidim yoktu. Altýn bulup farklý bir yaþantý içine girerim beklentiye hiç girmedim. Yasak ve tehlikeli olmasýna karþýn yaþantýmýzda bazen sonu belli olmayan serüvenlerin içinde olmanýn da farklý vahþi bir tadý olduðunu itiraf etmeliyim.